Case: Data is cruciaal voor de Belastingdienst

Zonder data kan de Belastingdienst haar werk niet doen. Op het gebied van big data, analytics en intelligence heeft het BI Competence Center (BICC) de afgelopen jaren grote stappen gemaakt. Daardoor wordt de dienstverlening naar burgers en bedrijven sneller, beter en eerlijker. Martijn Scheele, manager van het BICC: “De Belastingdienst is de grootste administratieve organisatie in Nederland.”

De afgelopen jaren zijn de grootste informatiestromen van burger, bedrijf of instanties naar de Belastingdienst gedigitaliseerd en is de organisatie met risico-gerichte classificaties gaan werken. Dat betekent dat de 29.000 medewerkers gerichter handmatige controles hoeven uit te voeren van onder meer belastingaangiftes, aanvragen van toeslagen en invoering van goederen. “We maken gebruik van bestaande data”, vertelt Martijn Scheele, “we maken geen nieuwe data hier. Door intelligenter gebruik te maken van bestaande data kunnen we risicoprofielen samenstellen en toetsen. Zo kunnen we efficiënter werken.” Risicoprofielen worden samengesteld op basis van een combinatie van indicatoren. “Een enkele indicator is nooit een reden om iemand anders te behandelen, maar de combinatie van meerdere indicatoren kan maken dat iemand in een hoog risicoprofiel terecht komt.” Gelukkig volgen de meeste mensen en bedrijven de regels en dus ’compliant’ gedrag. Met de risicoprofielen kan een inschatting worden gemaakt van bewust of onbewust niet-compliant gedrag dat vervolgens gecorrigeerd kan worden.

Beschikbaarheid

De hoeveelheid data groeit enorm, dat geldt ook voor de Belastingdienst. Daar komen jaarlijks enorme hoeveelheden aanvragen voor teruggaven en toeslagen binnen, maar ook douanegegevens over goederen die in- of uitgevoerd worden. “Iedereen is klant bij ons. Ik zeg wel eens gekscherend dat als iedereen je vergeten is, de Belastingdienst nog steeds aan je denkt”, zegt Scheele glimlachend. De unit BICC bestaat uit zo’n honderd mensen en levert consultancy en data aan interne afnemers binnen de Belastingdienst, maar ook aan partijen daarbuiten als daar een convenant mee is, zoals bijvoorbeeld het UWV. Volgens Scheele is het belangrijk dat data op een goede manier voorhanden is. “Beschikbaarheid is cruciaal, want dan neemt de behoefte om zelf iets op te zetten af. Als allerlei afdelingen hun eigen tools maken of hun eigen data verzamelen, kunnen we de datakwaliteit en dus de betrouwbaarheid niet meer waarborgen en liggen de datakosten heel hoog. Daarom is het belangrijk dat voor alle bedrijfsonderdelen data centraal beschikbaar is. Het is net als met muziek. Als het op afroep en eenvoudig beschikbaar is, verdwijnt de behoefte om het zelf te willen verzamelen.”

Beter en eenvoudiger

Scheele vertelt bevlogen en inhoudelijk over de mogelijkheden van gestructureerde en ongestructureerde data voor de dienstverlening van de Belastingdienst. “Een burger hoeft bepaalde gegevens, zoals zijn inkomen, slechts eenmaal aan een overheidsinstantie te verstrekken. Als een andere overheidsinstantie vervolgens wil weten wat het inkomen is, zou deze dat niet bij de burger moeten hoeven navragen. Die informatie is immers al beschikbaar. De Belastingdienst wil toe naar een wereld waarin op een intelligente manier gebruik wordt gemaakt van beschikbare data, zodat we onze dienstverlening naar de burgers, maar ook naar bedrijven, nog beter kunnen maken. Het zou voor burgers en bedrijven veel eenvoudiger moeten. De voor-ingevulde belastingaangifte is een mooi voorbeeld van een stap in de goede richting.” Scheele zou ook graag de mogelijkheden van het gebruik van ongestructureerde data in kaart willen brengen. “We werken daarbij uiteraard binnen de wettelijke regels en kijken wat wettelijk mag in het kader van de Wet bescherming persoonsgegevens. Maar we moeten ook goed kijken naar wat we willen. Want niet alles wat wettelijk mogelijk is en mag, willen we.”

Data driven-organisatie

Van de Belastingdienst een data driven-organisatie maken is de droom van Scheele. “Als burger zou ik graag willen dat als ik vandaag mijn aangifte doe, en ik op basis van goed gedrag niet in een risicoprofiel val, de Belastingdienst mij op dezelfde dag nog kan uitbetalen of bij mij kan incasseren. Een snellere dienstverlening, dat is wat ik graag zou zien, maar realiseer me ook dat het aanpassen van processen en trans-actiesystemen tijd nodig heeft.

“Mede doordat we nu op basis van risicoclassificaties

werken, zorgen we ervoor dat vervuilde data niet zo ver in het bedrijfsproces kan komen. We moeten de burger beter bedienen vooraan in het traject, bijvoorbeeld met een portal waar een burger zelf kan controleren of de gegevens die de overheid van hem heeft, kloppen.” Hoewel de Belastingdienst voorop loopt als het gaat om BI en analytics, zijn er nog veel stappen te maken. Daarvoor zijn nieuwe mensen nodig die werken op het snijvlak van IT en informatie. “Dataminers en datastewards. Mensen die kunnen programmeren, maar ook analytisch, communicatief en statistisch sterk zijn. Veel mensen realiseren zich niet dat de Belastingdienst de grootste administratieve organisatie van Nederland is. Op het gebied van big data is hier heel veel uitdaging te vinden.”

Door Kim Loohuis