Albert Heijn: meer data, minder voedselverspilling

Albert Heijn vult dagelijks de bordjes van zes miljoen klanten. Wat eten zij vandaag. En morgen? Volgende week? De marktleider probeert het zo goed mogelijk in te schatten, om voedselverspilling te voorkomen. Complicerend is dat de eetgewoontes van Nederlanders sneller dan ooit wijzigen en dat er grote regionale verschillen zijn. "We gebruiken steeds geavanceerdere datamodellen om verspilling op winkelspecifiek niveau tegen te gaan. De leercurve is steil."

Dat vertellen Jeroen Edeling en Noortje van Genugten in de aanloop naar hun gezamenlijke keynotepresentatie op de Big Data Expo. Ze kenden elkaar al uit hun studententijd in Maastricht, voor ze in 2007 een voor een bij Albert Heijn binnenstapten als management trainee.

In Zaandam bouwden ze beiden een carrière op aan de financiële kant van het supermarktbedrijf. Tot ze in 2019 overstapten naar de nieuwe afdeling voor analytics & data science. "Dat was toen echt iets nieuws", zegt Edeling. "Analisten van andere afdelingen uit het bedrijf, zoals wij, werden via lift and shift samengebracht. Inmiddels is er veel meer hardcore aanwas", doelt hij op de afgestudeerde dataspecialisten die de afdeling tegenwoordig komen versterken. "Je ziet een behoorlijke beweging van Excel-based naar Python-based."

Het is nog maar zo kort geleden, en toch was het een andere tijd, schetst ook Van Genugten: "Het zou nu raar zijn om een data-afdeling zo op te zetten, dat was het vijf jaar geleden niet. Het is bijna eng om te zien hoe hard het gaat in dit vakgebied."

De missie van Albert Heijn
Inmiddels werken Edeling en Van Genugten beiden als Director Analytics & Data Science bij Albert Heijn, waar ze dagelijks bezig zijn met het zoveel mogelijk voorkomen van voedselverspilling. "De missie van Albert Heijn luidt: 'Samen beter eten bereikbaar maken. Voor iedereen'. Dat heeft betrekking op onze klanten en op ons bedrijf, maar ook op de wereld", vertelt Van Genugten. Haar collega Edeling vult aan: "En dus zijn we volop bezig met bijvoorbeeld CO2- en plasticreductie, met beter eten en gezonder leven, maar ook met het tegengaan van voedselverspilling."

In lijn met het klimaatakkoord van Parijs wil Albert Heijn voedselverspilling in 2030 met de helft hebben teruggedrongen. Het bedrijf is trots op de stappen die tot nu toe zijn gezet. De verspilling liep terug van 5,5 ton per miljoen euro verkocht voedsel in 2016, naar 4,4 ton in 2022. Goed voor een besparing van 20 procent, op weg naar de beoogde halvering.

De rol in de keten
Jaarlijks wordt er in Nederland zo’n twee miljard kilo voedsel verspild. Ongeveer tien procent daarvan komt voor rekening van supermarkten en restaurants. Het aandeel van consumenten en dat van producenten en leveranciers is aanmerkelijk groter. "Daarbij speelt wel mee dat Nederland een exportland is", nuanceert Van Genugten. "Laat ik het zo zeggen: we voelen ons verantwoordelijk voor meer dan die tien procent en we kijken naar de hele keten. Dat past ook bij de maatschappelijke rol die we pakken."

Samen tegen verspilling
Volgens de directors kan Albert Heijn samen met ketenpartners veel doen om te voorkomen dat eten moet worden weggegooid. Van Genugten: "Er ligt enorm veel ruimte. We delen informatie met leveranciers – andersom helpen zij ons ook – waardoor we betere voorspellingen kunnen doen en onze schappen gerichter kunnen vullen. Maar we kijken bijvoorbeeld ook naar reststromen en naar het gebruik van voedselproducten. Neem een bloemkool: we verwerken de stam tegenwoordig in bloemkoolrijst, de bladeren zouden we kunnen verwerken in roerbakmixen."

Fluctuaties en regionale verschillen
Volgens Edeling is het eet- en aankoopgedrag van de Nederlander de afgelopen twee tot drie jaar "enorm veranderd", als gevolg van de coronacrisis en de daarop volgende inflatiegolf. "Die fluctuaties maken het voor ons minder zinvol om op basis van historisch aankoopgedrag inkopen te doen."

Daarnaast zijn de verschillen tussen de regio’s groot, vervolgt Edeling: "We hebben duizend winkels en het aankoopgedrag in Oost-Groningen is echt anders dan in de Randstad. Denk aan vlees versus vega. We gebruiken steeds geavanceerdere datamodellen om verspilling op winkelspecifiek niveau tegen te gaan. Dat doen we feitelijk in drie fasen: bij het intekenen van de winkel, bij het afsturen van de producten naar de winkel en op de winkelvloer. Per fase hebben we verschillende dataproducten ontwikkeld om de beste keuzes te maken. De leercurve is steil."

Tetrissen in de vrachtwagen
Een dataproduct is iets dat Albert Heijn helpt om geautomatiseerd beslissingen te nemen, definieert Edeling desgevraagd. "Natuurlijk is er nog wel enige menselijke interventie, maar in essentie neemt zo’n product een proces over. Op basis van modellen worden de best mogelijke adviezen gegeven. In die modellen kunnen we allerlei variabelen stoppen, zoals klantgedrag en marge, maar ook softere variabelen als voedselverspilling." Van Genugten: "We nemen bijvoorbeeld ook de stapelbaarheid van koffiedozen mee. Dat is belangrijk, want hoe meer je kunt 'tetrissen' in de vrachtwagen, hoe beter. Daardoor hebben we minder transportruimte nodig en verminderen we CO2-uitstoot."

Dynamisch afprijzen
Op de Big Data Expo zullen Edeling en Van Genugten vertellen over de dataproducten die Albert Heijn inzet om voedselverspilling in de verschillende fasen tegen te gaan. In het oog springend zijn de digitale schaplabels die tegenwoordig in bijna alle winkels van de Zaanse grootgrutter te vinden zijn. Van Genugten: "Dynamisch afprijzen, noemen we het principe hierachter. Klanten kunnen producten die tegen de houdbaarheidsdatum aanlopen kopen met oplopende kortingen, van 25 tot wel 70 procent. Zo kunnen onze klanten kiezen voor producten met een gereduceerde prijs, blijft er minder over in de schappen en wordt er minder voedsel verspild. We maken daarbij gebruik van algoritmes. Op de Big Data Expo leggen we uit hoe we die zelflerend gaan krijgen."

Jeroen Edeling en Noortje van Genugten, Directors Analytics & Data Science bij Albert Heijn, spreken op woensdag 13 september om 10.45 uur op het keynote-podium van de Big Data Expo.