TNO: Praktijktest gemeenschappelijke analyse zonder datadeling succesvol

TNO heeft samen met het CBS, zorgverzekeraar CZ en het Limburgse ziekenhuis Zuyderland voor het eerst in de praktijk bewezen dat het mogelijk is om gevoelige data uit meerdere bronnen te analyseren zonder dat deze data daadwerkelijk worden gedeeld. Dit is mogelijk geworden door gebruik te maken van cryptografische technieken en het maken van goede samenwerkingsafspraken. Op deze manier kunnen de grote hoeveelheden beschikbare data maximaal gebruikt worden voor het verbeteren van de zorg, zonder in te boeten op privacy en vertrouwelijkheid.

Deze geslaagde proef met patiëntendata betekent dat innovaties sneller geverifieerd kunnen worden, en daarmee innovaties sneller naar de markt kunnen. Dit is zeer wenselijk aangezien de zorgmarkt steeds verder onder druk komt te staan. De potentie is groter: ook buiten de gezondheidszorg kan deze techniek worden ingezet bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen.  

Er zijn grote hoeveelheden data beschikbaar, maar deze zijn verspreid over steeds meer verschillende organisaties en instanties. De gebruikelijke manier om belangrijke inzichten uit data te halen, is via een centrale aanpak waarbij één partij alle data in handen heeft. Het combineren van databronnen kan van groot belang zijn voor de maatschappij. Echter staat wet- en regelgeving evenals de maatschappelijke zorgen over privacy en vertrouwelijkheid de gebruikelijke manier van datadelen vaak in de weg. Hierdoor is het in bepaalde gevallen ingewikkeld om inzicht te verwerven die wel gekregen kan worden als de data gecombineerd zou kunnen worden. Deze inzichten zouden kunnen leiden tot veranderingen in de zorg zoals deze nu standaard geleverd wordt.

Voor het eerst ook in de praktijk bewezen
Innovatieve technologieën zoals Multi-Party Computation (MPC) bieden hier een uitkomst. Deze zijn niet nieuw, maar werden al in de jaren tachtig van de vorige eeuw ontwikkeld in de academische wereld. Sindsdien is het de uitdaging geweest om de technieken ook in de praktijk toe te passen. TNO heeft nu samen met het CBS, zorgverzekeraar CZ en het Limburgse ziekenhuis Zuyderland voor het eerst in Nederland aangetoond dat deze technieken ook in de praktijk gebruikt kunnen worden op persoonsgegevens, en op zo’n manier dat het ook voldoet aan de hoogste normen van de bescherming van de persoonsgegevens van burgers.

Waarborgen privacy en vertrouwelijkheid
De samenhang tussen techniek en procesafspraken voorkomt dat informatie over individuen wordt onthuld. MPC is een ‘gereedschapskist’ met cryptografische technieken, die het mogelijk maakt dat meerdere partijen gezamenlijk aan data kunnen rekenen, alsof ze een gedeelde database hebben. Doordat de data is  versleuteld, kunnen er statistische berekeningen op worden losgelaten en inzicht uit data worden gehaald, zonder dat de partijen andermans data kunnen inzien. De procesafspraken zorgen ervoor dat alleen geautoriseerde partijen berekeningen kunnen uitvoeren. Tevens worden de berekeningen zowel vooraf, gedurende, als na de uitvoering hiervan getoetst aan deze afspraken om te voorkomen dat gevoelige informatie wordt onthuld.

Praktijktest patiëntendata
Het doel van de praktijktest is om de betrouwbaarheid en nauwkeurigheid van het ontwikkelde decentraal platform te valideren. Deze validatie is uitgevoerd door de effectiviteit te meten met bijzondere persoonsgegevens van patiënten die een eHealth app gebruiken binnen Zuyderland. Deze praktijktest is succesvol gebleken en heeft de mogelijkheid geboden voor de betrokken partijen om inzicht te krijgen in de impact van de eHealth app op de zorgketen. Enkele voorbeelden hiervan zijn het inzicht krijgen op het effect van het gebruik van de eHealth app in de tweede-lijn op eerste-lijnsbezoeken, maar ook het effect van sociale omgeving bij het gebruik van de eHealth app. Dit zorgt ervoor dat, in de toekomst, behandelingen gerichter opgezet kunnen worden aan de hand van de effectiviteit. Alle betrokken patiënten zijn vooraf geïnformeerd over deze test en 96 procent heeft geen bezwaar gemaakt om hun data te gebruiken in dit project. In totaal is de data van 4350 patiënten geanalyseerd.
Met de test is aangetoond dat deze nieuwe vorm van data analyseren tot completere inzichten leidt dan wanneer deze analyses op basis van één dataset zijn uitgevoerd. Het geeft een beter beeld van de zorgketen en de effecten van behandelingen binnen deze zorgketens. Hierdoor wordt het mogelijk om de zorg op regionaal niveau te helpen vormgeven.

Bredere maatschappelijke toepassing
De mogelijke toepassingen voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen zijn in theorie groot. Naast het op een privacyvriendelijke manier verkrijgen van inzichten uit patiëntendata om de zorg te verbeteren, worden de technieken ook ingezet om  bijvoorbeeld de groeiende armoede in de samenleving terug te brengen. Of het verbeteren van de dienstverlening van de overheid door samenwerkingen tussen verschillende overheidsorganisaties. Nu is vastgesteld dat deze technieken in de praktijk ook werken, is het vooral een kwestie dat overheidspartijen, publieke en private bedrijven en kennisinstellingen de handen ineen te slaan om de technieken in de praktijk in te zetten en door te ontwikkelen. Omdat er zoveel potentie wordt gezien in het ontwikkelde platform en MPC, is door TNO het spin-off bedrijf Linksight opgericht om dit platform verder naar de markt te brengen.