Realtime geo-informatie helpt ambities Havenbedrijf Rotterdam te realiseren

Het zijn roerige tijden voor Havenbedrijf Rotterdam. Niet alleen vanwege de economische crisis, maar ook vanwege de enorme concurrentie met havens in Europa die hetzelfde achterland hebben.“We hebben niet meer de ambitie om de grootste haven te worden. Dat kan ook niet meer. We willen vooral insteken op duurzaamheid en de beste haven ter wereld zijn”, zegt Cees Pons, die verantwoordelijk is voor port development bij het havenbedrijf. “IT en kaarten spelen daarin een sleutelrol.”

Havenbedrijf Rotterdam heeft te maken met nog meer ontwikkelingen die voor de nodige uitdagingen zorgen. Vanuit de overheid wordt Rotterdam geconfronteerd met steeds strengere wet- en regelgeving, vooral op het gebied van milieu. De energieprijzen liggen in Nederland twee tot drie keer hoger dan in de Verenigde Staten. Ook allerlei onrusten, zoals momenteel in Oekraïne, trekken een zware wissel op de haven. Bovendien worden schepen almaar groter. Pons geeft als illustratie aan dat in 1998 het grootste schip 8.000 containers kon vervoeren. “Iedereen verwachtte dat we daarmee wel de limiet hadden bereikt. De realiteit blijkt anders uit te pakken. Het grootste zeeschip anno 2014 kan 18.270 containers aan. Dat heeft natuurlijk de nodige gevolgen voor een haven. Grote schepen moeten altijd de haven in kunnen varen, maar ook het achterland moet op orde zijn. Denk hierbij aan verder vervoer via wegen of treinen”, stelt Pons.

Slagkracht creëren

De dynamische omgeving waar de haven mee te maken heeft, vereist de nodige slagkracht van het Havenbedrijf dat een groei wil realiseren van veertig tot zeventig procent in overslag in 25 jaar tijd. Daarbij moet de haven het doen met het huidige bestaande gebied. De fysieke ruimte vormt vooralsnog geen uitdaging. De ruimte op het water is echter wel beperkt en vormt een reëel knelpunt. Daarom moet de ruimte maximaal benut worden en moet de directie altijd de juiste operationele beslissingen nemen. Een verkeerde keuze kan immers een deel van de haven een tijdlang onbereikbaar maken voor andere schepen.

Het managen van een haven-met-ambitie is een complex vraagstuk. “Geografische informatie speelt hierbij een hoofdrol. Het vormt het fundament om alles om ons heen te kunnen begrijpen. Denk aan het begeleiden van het verkeer, het op verantwoorde wijze beheren van het milieu en het bestrijden van eventuele incidenten. Als we willen groeien binnen de bestaande ruimte, moeten we hier efficiënter en slimmer mee omgaan.”

Om tot de juiste inrichting van het havengebied te komen en de beste haven ter wereld te worden, zet Havenbedrijf Rotterdam PortMapsin, een oplossing die is gebaseerd op de ArcGIS-technologie van Esri. “Dit informatiesysteem heeft als uitgangspunt dat gegevens eenduidig opgeslagen moeten zijn. Vervolgens moet de informatie door alle betrokkenen binnen drie muisklikken toegankelijk zijn –op een intuïtieve manier. Het gaat hierbij uiteraard om real-time informatie. Want alleen als de data actueel en correct zijn, kan het management op gefundeerde wijze beslissingen nemen.”

Big Data

“De informatie zat bij ons voorheen in tal van verschillende systemen en in allerlei aparte ‘silo’s”, geeft Pons aan. “Het ArcGIS-platform brengt nu alle geografische informatie binnen PortMaps bij elkaar. We beschikken over dynamische koppelingen, kunnen informatie met elkaar combineren, ruimtelijke analyses maken en nog belangrijker: we kunnen alle data visualiseren, zodat we op eenvoudige wijze inzicht in de gegevens hebben. Voor de toekomst is dit zeer essentieel, aangezien we steeds meer informatie tot onze beschikking krijgen.”

“We krijgen bruikbare informatie uit apparaten, ofwel Internet of Things. Zo zetten we tal van sensoren in, bijvoorbeeld voor stankoverlast en dieptemetingen. We willen realtime informatie vergelijken met oudere informatie, zoals historische scheepsbewegingen. Bovendien is het voor ons nuttig om onder andere demografische content, basiskaarten, luchtfoto’s en open data te combineren. Op deze wijze zijn we in staat om vanuit Big Data allerlei patronen te herkennen en ontwikkelingen in de toekomst te kunnen voorspellen.”

Nuttig investeren in software

Elke doelgroep binnen Havenbedrijf Rotterdam heeft weer andere relevante informatie nodig. “Een bestuurder heeft andere informatie nodig dan bijvoorbeeld een kenniswerker. En een havenmeester kijkt ook weer op een andere manier naar data. Geo-informatie dient voor iedereen weer een ander doel. Dat is de reden dat we voor een platform en niet voor een systeem hebben gekozen. Iedereen heeft zijn eigen identiteit. Het platform herkent de gebruiker, weet wat de voorkeuren van die gebruiker zijn, weet hoe deze gebruiker de informatie wil ontsluiten en dus hoe de gegevens moeten worden aangeboden. PortMaps past zich met deze flexibiliteit aan de gebruiker aan.”

Het havenbedrijf wil met dit aanpassingsvermogen voorkomen dat ze investeren in een platform dat uiteindelijk niet wordt gebruikt. “In het verleden hebben we veel geld gestoken in allerlei IT-systemen. Op het laatst werd dit zo complex, dat we nog maar vijftig gebruikers hadden. Dat moest dus anders. Met PortMaps maken tot nu 350 medewerkers regelmatig gebruik van het systeem.  En de kosten voor het jaarlijkse onderhoud zijn gehalveerd.”

Naast eigen medewerkers kan het Havenbedrijf ook externe partijen toevoegen. Het platform is daarbij in staat om mensen bij elkaar te brengen in multidisciplinaire teams. “Want een goede samenwerking tussen verschillende disciplines is voor ons essentieel. We moeten immers samen met instanties als Rijkswaterstaat, gemeenten en milieudiensten problemen oplossen. Denk hierbij aan vraagstellingen hoe de wegen in Rotterdam niet alleen voor onze klanten bereikbaar moeten blijven, maar voor iedereen. Deze uitdagingen kunnen we de baas dankzij de grote rol die IT binnen onze organisatie speelt.”